Rossiya mustamlakichiligi davridagi  Turkustondagi madaniy-ma’rifiy sohaga qaratilgan e’tibor va ularning maqsad vazifalari, faoliyat ko’rsatgan ma’daniy-ma’rifiy to’garaklar ittifoq va ilmiy jamiyatlar faoliyati ko’rib chiqiladi. 

Maqola O‘zbekiston migratsiya qonunchiligi rivojlanish bosqichlarini tahlil qiladi va undagi parchalanganlik hamda beqarorlikni aniqlaydi. Tadqiqotning yangiligi postsovet davlatlari va Yevropa Ittifoqi tajribasi bilan qiyosiy tahlil qo‘llanilishidadir. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, barqarorlik kodifikatsiya, institutsionalizatsiya va xalqaro standartlarga uyg‘unlashtirish orqali ta’minlanadi. Xulosa sifatida qiyosiy yondashuv O‘zbekiston migratsiya huquqining izchilligi va bashorat qilinishini kuchaytirishda muhim ahamiyatga ega ekani ta’kidlanadi.

Maqolada tadbirkorlik madaniyati tadbirkorlik tizimini rivojlantirishning omili ekanligi ijtimoiy tahlil qilingan. Muallif tadbirkorlik madaniyatini yoritishda xorijiy mamlakat adabiyotlaridan unumli foydalangan va ularni tahlil qilish orqali ularda tadbirkorlik madaniyatini tadbirkorlik tizimini rivojlantirishdagi ahamiyatini yoritib bergan. Shuningdek, maqolada jamiyat taraqqiyotida tadbirkorlik madaniyatining tutgan o‘rni, uni shakllantirishga ta’sir etuvchi omillar ochib berilgan. Bundan tashqari, maqolada tadbirkorlik madaniyati tushunchasiga mualliflik ta’rifi berilgan va uning institutsional asoslari yoritilgan.

Ushbu maqolada Alisher Navoiy falsafiy merosida Naqshbandiya ta’limotining asosiy g‘oyalari va ularning milliy qadriyatlar bilan integratsiyasi tahlil qilingan. Navoiy ijodida tasavvuf falsafasi, xususan, Bahouddin Naqshband qarashlarining chuqur izlari ko‘rinadi. Maqolada milliy ma’naviy merosimizni boyitishda sinkretizm hodisasi, ya’ni diniy, axloqiy va falsafiy qadriyatlarning uyg‘unlashuvi ilmiy jihatdan asoslangan. Shuningdek, Navoiy asarlarida Naqshbandiya g‘oyalarining inson kamoloti, ma’naviyat va milliy o‘zlikni shakllantirishdagi o‘rni yoritilgan. Tadqiqotda tarixiy-falsafiy manbalar, taqqoslash va tahlil usullari qo‘llanilgan.

Mazkur maqolada Oʻzbekiston tarixida arxeologik va etnografik tadqiqotlarning tutgan oʻrni tahlil qilinadi. Qadimgi davrlardan boshlab shakllangan moddiy va maʻnaviy merosni ilmiy asosda oʻrganish, jamiyat taraqqiyoti hamda madaniyatlararo aloqalarni yoritishda arxeologiya va etnografiyaning beqiyos ahamiyati alohida taʻkidlanadi. Shuningdek, arxeologik topilmalar orqali qadimiy shaharsozlik, irrigatsiya tizimlari, xoʻjalik faoliyati va diniy qarashlar haqida muhim maʻlumotlar ochib beriladi. Etnografik izlanishlar esa mahalliy aholining turmush tarzi, urf-odatlari, milliy liboslari, hunarmandchiligi va xalq ogʻzaki ijodiyoti orqali oʻzbek jamiyatining oʻziga xos xususiyatlarini koʻrsatib beradi. 

Ushbu maqolada 1897 yilgi aholini ro‘yxatga olish va uning Turkiston o‘lkasidagi yakuniy natijalarining birinchi izohi berilgan. Bu ishga rahbarlik qilgan Rossiya imperiyasi boshchiligidagi ushbu aholi roʻyxatining maqsad va vazifalari hamda aholini roʻyxatga olish dasturiga kiritilgan masalalar ilmiy yoritilgan. Shuningdek, Samarqand, Sirdaryo va Farg‘ona viloyatlaridagi mahalliy aholining umumiy soni to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlar tarixiy nuqtai nazardan tahlil qilinadi.

Mazkur maqolada global ijtimoiy-madaniy o‘zgarishlar jarayoni futuro-sinergetik yondashuv asosida tahlil qilinadi. Zamonaviy falsafadagi murakkab tizimlar nazariyasi va futurologiyaning o‘zaro integratsiyasi asosida ijtimoiy dinamikani anglash imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi. Futuro-sinergetik modelning ilmiy-falsafiy ahamiyati, uning global o‘zgarishlarni bashorat qilish, ularga mos strategik yondashuvlarni shakllantirishdagi o‘rni asoslantiriladi.

Ushbu maqolada qadimgi dunyoda mashhur bo'lgan ishtaha ochar ichimliklar haqida, va ularning tarixiy ildizlari, tarkibi va sog'liq uchun foydalarini haqida fikr yuritilgan. Qadimdan insoniyat ovqat tanavvul qilishda o`z odatlari va madaniyatiga ega bo`lgan. Har bir hududda o`ziga xos bo`lgan ovqatlanish odatlar ham bor. Ulardan biri ovqatlanishdan oldin iste`mol qilinadigan ishtaha ochuvchi ichimliklardir. Ichimliklar hudud imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda tayyorlangan. Maqolada bundan tashqari har bir hududga tegishli ichimliklar alohida ko`rsatib o`tilgan.

Ushbu maqolada otalik fenomenining diniy, ijtimoiy va aksiologik jihatlari falsafiy tahlil asosida yoritiladi. Otalik inson hayotidagi muqaddas mas’uliyat, rahnamolik va ma’naviy yetuklik timsoli sifatida qaraladi. Diniy manbalarda ota oilaning tayanchi, tarbiya va e’tiqodning asosiy shakllantiruvchisi sifatida talqin etiladi. Ijtimoiy nuqtai nazardan esa otalik jamiyat barqarorligi, axloqiy qadriyatlar uzviyligining kafolati sifatida ko‘riladi. Aksiologik yondashuvda esa otalik — muhabbat, fidoyilik va mas’uliyat kabi yuksak insoniy qadriyatlarni mujassamlashtiruvchi fenomen sifatida baholanadi. Maqolada Yangi O‘zbekiston sharoitida otalik madaniyatini rivojlantirish, uni ma’naviy siyosat va ijtimoiy hayot bilan uyg‘unlashtirishning falsafiy asoslari ochib beriladi.

Ушбу мақолада инсон ҳаёти ва мақсадининг қисқача фалсафий таҳлилига; Собиқ иттифоқ давридаги тоталитар тузумнинг фуқаролар онгига салбий таъсирининг, шунингдек мустақил ва озодликка эришган Ўзбекистоннинг инсон муаммосига инсонпарварлик нуктаи назаридан ёндошиб, амалга ошираётган ислохатлари ёритилади.

Mazkur maqolada Mahmud az-Zamaxshariy yashagan davrdagi, ijtimoiy-falsafiy, iqtisodiy-siyosiy tomonlari bilan birgalikda allomaning hayoti, faoliyati va ijodi ochib berish bilan birgalikda, shu davr xususiyatlaridan kelib chiqib Xorazm o‘lkasining rivojlanish xususiyatlari ochib berilgan. Shu bilan birgalikda Mahmud az-Zamaxshariy ilm olamida tutgan o‘rni, ilm insonni ulug‘lashi va komillik darajasiga kо‘tarishi mumkinligi haqidagi qarashlari tahliliy asosida ochib berilgan.

Ushbu maqolada tarixiy ong va aksiologik dunyoqarash shakllanishining ijtimoiy mexanizmlari zamonaviy ijtimoiy-falsafiy kontekstda tahlil etiladi. Mazkur jarayonlar individ va jamiyatning o‘zligini anglash, qadriyatlar tizimini shakllantirish, hamda tarixiy tajribaning ontologik va gnoseologik darajada idrok etilishiga zamin yaratadi. Falsafiy-metodologik yondashuv asosida tarixiy ong faqat bilimlar majmui emas, balki ularning aksiyologik interpretatsiyasi orqali jamiyatda tanqidiy refleksiya va identitetning mustahkamlanishini ta’minlovchi ijtimoiy konstruktdir. Aksiologik dunyoqarash esa, qadriyatlar orqali tarixiy voqelikni baholash, uni madaniy va ideologik mezonlar orqali anglash jarayonida faol rol o‘ynaydi. O‘zbekiston tajribasi doirasida, tarixiy ongning qayta konstruksiyasi va qadriyatli tafakkurning shakllanishi siyosiy, ma’naviy va ta’limiy institutlar hamkorligida amalga oshayotgan ko‘pqirrali ijtimoiy-ontologik jarayon sifatida tahlil qilinadi.

Maqolada zamonaviy O‘zbekiston jamiyatida tarixiy ong va aksiologik dunyoqarashning shakllanish jarayonlari ijtimoiy-falsafiy nuqtayi nazardan chuqur tahlil qilinadi. Unda tarixiy xotira, qadriyatlar tizimi, ta’lim mazmuni, globallashuv va madaniy identitet kabi omillar o‘zaro bog‘liq holda ko‘rib chiqilib, bu jarayonlarning murakkab, ziddiyatli va ko‘p qatlamli xususiyatlari ochib beriladi. Mualliflar tarixiy ongni nafaqat o‘tmishga oid bilimlar yig‘indisi, balki ijtimoiy ong va qadriyatlar asosidagi dinamik tizim sifatida talqin qiladilar. Shuningdek, ta’lim tizimidagi xatolar, aksiosferaning shakllanishi, qadriyatlar inqirozi va yoshlar ongidagi identitet muammolari ham tahlil etilgan.

Мақолада ХХ асрнинг 20–50-йилларида аёлларни кооператив ҳаракатга жалб қилиш жараёни таҳлил қилинган. Кооперативлаштириш сиёсатини амалга ошириш шароитида ўлкада ҳунармандчиликнинг аҳволи  ўрганилди. Бирламчи архив манбалари ва даврий матбуот  материаллари  асосида аёлларни ҳунармандчилик кооператив бирлашмаларига жалб қилишга қаратилган давлат сиёсати ва унинг мазмун-моҳияти  тадқиқ этилган.

Ushbu maqolada ko‘p tomonlama diplomatiyaning shakllanishi, rivojlanish bosqichlari va nazariy asoslari tahlil qilinadi. Xalqaro munosabatlar tizimining transformatsiyasi sharoitida davlatlarning o‘zaro hamkorligi kuchayib borayotganini, buning natijasida ko‘p tomonlama diplomatiya diplomatik faoliyatning muhim turi sifatida shakllangani asoslanadi. Maqolada mahalliy va xorijiy olimlarning ilmiy qarashlari hamda realizm, liberal-institutsionalizm va konstruktivizm nazariy yondashuvlari tahlil qilinib, ular asosida ko‘p tomonlama diplomatiyaning zamonaviy xalqaro tizimdagi roli o‘rganiladi. BMT va YUNESKO, SHHT, BRIKS kabi xalqaro tashkilotlar misolida ko‘p tomonlama diplomatiyaning amaliy ahamiyati, universal va mintaqaviy shakllari ko‘rsatilgan. Zamonaviy davrda tinchlik, xavfsizlik, iqtisodiy taraqqiyot va madaniy aloqalarni rivojlantirishda ko‘p tomonlama diplomatiya samarali mexanizmlardan biri ekanligi xulosa qilinadi.

Ushbu maqolada submadaniyat fenomenining kelib chiqishi, mohiyati va uning zamonaviy ko‘rinishlari ijtimoiy-falsafiy nuqtai nazardan tahlil qilingan. Submadaniyat tushunchasi jamiyat umumiy madaniyati doirasida shakllanadigan, lekin o‘zining alohida qadriyatlari, ramzlari, urf-odatlari bilan farqlanadigan guruh madaniyati sifatida izohlanadi. Maqolada submadaniyatlarning paydo bo‘lishiga sabab bo‘luvchi omillar – yoshlar identiteti, ijtimoiy tengsizlik, globallashuv va raqamli kommunikatsiya jarayonlari yoritilgan. Zamonaviy sharoitda raqamli, musiqiy, modaviy, sport, virtual va ijtimoiy-siyosiy submadaniyatlarning shakllanishi hamda ularning ijobiy va salbiy jihatlari ko‘rib chiqilgan. Xususan, internet va ommaviy madaniyat ta’sirida vujudga kelayotgan global submadaniyatlarning milliy madaniyatga ta’siri tahlil qilingan. Xulosa sifatida, submadaniyat fenomeni jamiyat madaniy xilma-xilligini boyituvchi, ammo ijtimoiy qadriyatlar bilan ziddiyatga ham kirishishi mumkin bo‘lgan murakkab hodisa sifatida baholangan.

Мақолада ўзбек кино санъатининг ривожланиши, кино санъати ҳақида қилинган илмий тадқиқотларда тарихий ҳаққонийлик масалалари,  coветлар тузумини барча тузумлардан уcтун қўйишга қаратилган қарoрлар ва қарашлар кўриб чиқилган.

Mazkur maqolada Turkiston o‘lkasida tarixan shakllangan an’anaviy tibbiy xizmat shakllari, xalq tabobatining ijtimoiy hayotdagi o‘rni, tabiblik amaliyoti va uning aholi salomatligiga ta’siri yoritilgan. Shuningdek, ushbu tizimning o‘ziga xos jihatlari, turli kasalliklarni davolash usullari va bu xizmatlarning keyingi davr tibbiyoti bilan bog‘liqligi tahlil qilinadi.

Maqolada XIX asr boshlarida A.F. Negri boshchiligidagi rus diplomatik va savdo missiyasi doirasida E.K. Meyendorfning “Buxoroga sayohat qilish va qaytish” hisobotlari tahlil qilinadi. Unda ekspeditsiyaning siyosiy va iqtisodiy maqsadlari – savdoni kengaytirish, xarita tuzish, rus fuqarolarini ozod qilish masalalari yoritiladi. Ishning yangiligi shundan iboratki, missiya nafaqat diplomatik urinish, balki siyosiy, geografik va etnografik kuzatuvlarni jamlagan razvedka vazifasini ham bajargan. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, rasmiy bitimlar tuzilmaganiga qaramay, Buxoro ichki hayoti, savdo yo‘llari, tabiiy boyliklari va qo‘shni davlatlar haqidagi qimmatli ma’lumotlar to‘plangan. Meyendorfning asari rus va yevropa sharqshunosligida Buxoro va Markaziy Osiyoni o‘rganishdagi asosiy manbalardan biriga aylangan.

Mazkur tadqiqotimizning dolzarbligi shundaki, so’nggi yillarda zamonaviy dunyoda o’g’rilik eng keng tarqalgan va yoyilgan jinoyat turi hisoblanadi. Mamlakatimizda ham ushbu jinoyatning tarqalishini statistik ma’lumotlarda ham buni ko'rishimiz mumkin. Ro'yxatga olingan jinoyatlarning yarmi o'g'irlik bilan sodir etilgan boshqa birovning mol-mulkini o'g'irlashdir. Har to'rtinchi o'g'irlik (25,5 %) uyga, xonaga yoki boshqa omborga noqonuniy kirish bilan bog'liq.

Ushbu maqolada zamonaviy boshqaruvdagi qaror qabul qilish jarayonining falsafiy asoslari — erkinlik, ixtiyor va tizimli tafakkur tushunchalari doirasida tahlil qilinadi. Tadqiqotda qaror qabul qilish insonning axloqiy va ijtimoiy mavjudlik shakli sifatida talqin qilinadi. Maqola Kant, Hegel, Weber, Simon, Giddens, Habermas va Luhmannning nazariy qarashlariga tayangan holda, qarorni subyektiv ixtiyor va tizimli cheklovlar o‘rtasidagi dialektik jarayon sifatida ko‘rsatadi. Shuningdek, algoritmik boshqaruv va raqamli tizimlar sharoitida inson agentligining cheklanishi, qarorning axloqiy va ontologik mohiyati muhokama qilinadi. Tadqiqot natijalari boshqaruv falsafasining insonparvarlik mezonlarini tiklash zarurligini asoslaydi.

Mazkur maqolada shaxs va jamiyat munosabatlarida sadoqat tushunchasining aksiologik mazmuni falsafiy jihatdan tahlil etiladi. Sadoqat qadimdan insoniy munosabatlarni mustahkamlovchi, ijtimoiy barqarorlikni ta’minlovchi asosiy ma’naviy-axloqiy qadriyat sifatida qaraladi. Jamiyat taraqqiyotida shaxsning o‘z burchiga, milliy qadriyatlarga, an’ana va urf-odatlarga sodiq qolishi ijtimoiy uyg‘unlik va birdamlikning kafolati sifatida yoritiladi. Shuningdek, sadoqatning ijtimoiy institutlar, fuqarolik jamiyati hamda milliy identitetni shakllantirishdagi o‘rni ko‘rsatib beriladi. Tadqiqotda sadoqat tushunchasining shaxsiy va ijtimoiy darajalardagi ifodalanishi hamda uning zamonaviy davrda ma’naviy mezon sifatidagi ahamiyati tahlil qilinadi. Natijada, sadoqat shaxs va jamiyat munosabatlarini uyg‘unlashtiruvchi aksiologik asos sifatida ilmiy asoslab beriladi.

Ushbu maqolada Shahrisabzda ekoturizmning paydo bo’lish tarixi, va rivojlanish bosqichlari haqida ma’lumot berilgan. Ekoturizmning davlatimiz byudjetiga ta’siri haqida qisman ma’lumot berib o’tilgan. Ekoturizmning rivojlanishi mamlakatda iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishni amalga oshirish uchun eng samarali vosita ekanligi hamda, barqaror rivojlanish konsepsiyasiga muvofiq tarzda amalga oshirilishi lozimligi ta’kidlangan.

Mazkur maqolada Ikkinchi jahon urushi nogironlarini ijtimoiy himoya qilish va mehnatga jalb etish masalalari O‘zbekiston misolida yoritilgan. Unda nogironlik guruhlari bo‘yicha nafaqa tayinlash tartiblari, pensiya guvohnomasining huquqiy ahamiyati hamda davlat tomonidan berilgan moddiy yordam shakllari tahlil qilingan. Shuningdek, nogironlarni qayta kasb-hunarga tayyorlash, ish bilan ta’minlash va ijtimoiy imtiyozlar tizimi keng ko‘rib chiqilgan. Qashqadaryo viloyatidagi amaliy tajribalar asosida nogironlar va ularning oilalarini qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari yoritib berilgan. Tadqiqot urush davrida jamiyat barqarorligini ta’minlashda nogironlarni qo‘llash tizimining iqtisodiy va ma’naviy ahamiyatini ochib beradi.

Ушбу мақолада ижтимоий ҳаётда гендер муносабатларни, хусусан, гендер тенгликни таъминлаш муҳим принципиал моҳият эканлиги, бугунги кунда постсовет макони мамлакатларида, шу қатори, Марказий Осиёда гендер муаммоси мураккаб ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий муаммога айланиб улгургани ва уни ҳал этиш муаммолари ҳақида фикрлар ҳамда сўнгги йилларда гендер тенгликни таъминлаш, аёлларнинг ижтимоий ва сиёсий ҳаётдаги ролини ошириш бўйича олиб борилаётган ишларнинг бир неча йўналишлари таҳлил этилган.

Ushbu maqolada zamonaviy jamiyatda teolingvistik tafakkurning shakllanish jarayoni va uning ijtimoiy ahamiyati tahlil qilinadi. Tadqiqotda til va din o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik, diniy diskursning ijtimoiy ongni shakllantirishdagi roli hamda teolingvistik yondashuvning ma’naviy kommunikatsiya tizimidagi o‘rni yoritiladi. Muallif teolingvistika fenomenini ijtimoiy-madaniy o‘zgarishlar, ma’naviyat va global kommunikatsiya kontekstida tahlil qilib, uning zamonaviy sivilizatsiyada inson tafakkurini barqarorlashtiruvchi omil sifatidagi ahamiyatini asoslaydi. Maqolada germenevtik, sotsiolingvistik va ijtimoiy-falsafiy metodlar asosida diniy til, muloqot madaniyati va axloqiy qadriyatlarning integratsion tahlili olib borilgan. Natijada, teolingvistik tafakkur jamiyatda ma’naviy uyg‘unlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlovchi konseptual yondashuv sifatida talqin etiladi.